Obchody rocznicowe, zorganizowane przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, rozpoczęły się od poświęcenia tablicy ku czci Generała oraz uroczystej Mszy św. w Katedrze Najświętszej Maryi Panny Królowej Gibraltaru, gdzie przed 80-ciu laty modlono się przy trumnie gen. Sikorskiego. Po części religijnej uczestnicy oddali cześć gen. Sikorskiemu oraz jego współtowarzyszom podróży, podczas uroczystości w pobliżu latarni morskiej Europa Point, gdzie znajduje się pomnik poświęcony ofiarom tragedii gibraltarskiej.

W obecności asysty honorowej Wojska Polskiego i Związku Strzeleckiego, brytyjskich władz Gibraltaru, Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, polskich władz konsularnych z Wielkiej Brytanii, weteranów, działaczy podziemia antykomunistycznego, przedstawicieli Senatu RP, władz samorządowych z województw: podkarpackich, kujawsko-pomorskich i pomorskich, strzelców, orląt, skautów, harcerzy, uczestników rejsu żaglowcem „Pogoria” z Londynu do Gibraltaru, mieszkańców Gibraltaru (w tym Polonii), minister Jan Józef Kasprzyk odczytał list od Prezydenta RP.  Szefa Urzędu ds. Kombatantów podkreślił, że list odczytał w obecności dwóch szczególnych pokoleń: ostatnich podkomendnych Generała Sikorskiego, czyli świadków historii i przedstawicieli młodego pokolenia, które przeniesie w przyszłość tę wielką historię Polski walczącej o wolność własną i innych narodów. Gen. Władysław Sikorski jako premier, jako naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych był ucieleśnieniem i symbolem walki na wszystkich frontach II wojny światowej o Polskę wolną, o Polskę Niepodległą.

Brytyjski Gubernator Gibraltaru, wiceadmirał David George Steel stwierdził, że w dn. 4 lipca 1943 r. zakończyło się życie człowieka oddanego służbie Ojczyźnie. Przeżył 62 lata, a każde z tych 62 lat było przepełnione absolutnym poświęcenia dla kraju, który kochał. „Wielka Brytania nigdy nie zapomni jego wkładu w obronę naszego narodu w najczarniejszej dla nas godzinie i odwagi wszystkich polskich sił w walce z faszyzmem” - podkreślił. Joseph Garcia - zastępca szefa rządu Gibraltaru stwierdził, że  katastrofa samolotu z gen. Sikorskim na pokładzie „zmieniła bieg historii” i zniszczyła nadzieje i marzenia milionów Polaków.

Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki powiedział, że „dziś z perspektywy historycznej mamy świadomość, że oddajemy hołd i pielęgnujemy pamięć jednej z kluczowych postaci polskiej historii XX w”.

Uroczystość na Europa Point zakończył Apel Pamięci oraz złożenie wieńców i kwiatów pod pomnikiem ofiar katastrofy gibraltarskiej.

Wieczorem, w godzinie katastrofy o 23:06 – w Cieśninie Gibraltarskiej na Eastern Beach w pobliżu miejsca zdarzenia strzelcy i orlęta ze Związku Strzeleckiego „Strzelec” JP z Sędziszowa Małopolskiego utworzyli szpaler z pochodniami. Obecni na plaży uczestnicy wieczornicy odmówili modlitwę za poległych w katastrofie, a następnie wprost na morskie fale złożono białe i czerwone róże. W ten sposób przypomniano wyłowienie z wód Zatoki Katalońskiej Morza Alborańskiego ciała Naczelnego Wodza i Premiera RP.

Strzelcy i orlęta odebrali liczne podziękowania m.in. od Ministra Jana J. Kasprzyka i Prezesa Karola Nawrockiego. Szczególnie serdecznie gratulacje złożyła Wicemarszałek Ewa Draus – przewodnicząca delegacji Samorządu Województwa Podkarpackiego.

Jak podkreśla insp. ZS Bartłomiej Feret, organizacja uroczystości w dużym stopniu opierała się na młodzieży strzeleckiej i orlęcej, która była odpowiedzialna za: przygotowanie miejsca uroczystości,  opiekę nad kombatantami,  liturgiczną służbę ołtarza, pomoc wojsku w składaniu wiązanek, dystrybucję wody wśród uczestników uroczystości,  oprawę uroczystości na plaży. Sędziszowska Jednostka Strzelecka wystawiła na obchody poczet sztandarowy, wartę przy pomniku na Europa Point oraz szpaler na Eastern Beach. Była jedyną jednostką strzelecką, która przybyła z Polski, aby wziąć udział w uroczystościach na Gibraltarze.

Mecenasami podróży byli: Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Urząd Gminy Sędziszów Małopolski, Komenda Główna Związku Strzeleckiego „Strzelec” Józefa Piłsudskiego.

Trasa przejazdu biegła z Sędziszowa Młp. do Gibraltaru i z powrotem przez 8 państw, licząc łącznie prawie 8 000 km. Po drodze 50 strzelców i orląt zwiedziło: Niceę, Malagę, Gibraltar oraz Barcelonę. Wyjazd ten był największą i najdłuższą wyprawą w 20-letniej historii Związku Strzeleckiego „Strzelec” w Sędziszowie Młp.

Oprac.: st. insp. ZS Jacek Magdoń

Fot.: Patrycja i Marcin Idzik