70. Rocznica Operacji „Burza” w Bratkowicach
26-27.07.2014

70. Rocznica Operacji „Burza” w Bratkowicach
26-27.07.2014

Tegoroczne uroczystości 70. Rocznicy Operacji „Burza” w Bratkowicach miały szczególny wymiar z racji okrągłego jubileuszu. W dwudniowym cyklu obchodów (26-27 lipca) upamiętniono ważne dla naszej tożsamości, wojenne wydarzenia i oddano hołd bohaterom - żołnierzom polskiej armii podziemnej - Armii Krajowej.

Operacja „Burza” 1944

23 lipca 1944 r. na tereny Rzeszowszczyzny zaczęły wkraczać oddziały sowieckie 1. Frontu Ukraińskiego marszałka Iwana Koniewa. Zgodnie z dyrektywami dowództwa Armii Krajowej, tuż przed wkroczeniem Sowietów, lokalne oddziały partyzanckie miały się uaktywniać: podejmować działania taktyczne wspierające czerwonoarmistów w walce z hitlerowcami. W momencie wyzwolenia spod okupacji niemieckiej żołnierze AK występowali w roli gospodarzy tych ziem i siły zbrojnej polskiego narodu.
Rzeszowski obwód Armii Krajowej na czas operacji „Burza” został podzielony na cztery zgrupowania. Jedno z nich, Zgrupowanie III „Zachód”, pod dowództwem mjr. Józefa Rzepki ps. „Rekin” (wówczas jeszcze w stopniu porucznika), działało w trójkącie Świlcza – Głogów – Bratkowice. Oddział ten operował w dwóch grupach: Grupa „Rekina” – dowodzona przez samego Rzepkę i Grupa „Uklei” – pod dowództwem ppor. Tadeusza Lisa ps. „Ukleja”. Grupa „Rekina” realizowała zadania taktyczne działając na osi drogi Rzeszów – Sędziszów, natomiast Grupa „Uklei” kontrolowała szosę Rzeszów – Głogów. Operacja „Burza” na Rzeszowszczyźnie rozpoczęła się 25-26 lipca 1944 r.

Rocznicowe obchody 2014

W sobotni wieczór (26 lipca) odbyło się ognisko w Parku Podworskim w Bratkowicach, nawiązujące formą i treścią do działań partyzanckich w tamtejszych lasach. Wzięły w nim udział władze samorządowe gminy, przedstawiciele organizacji społecznych, członkowie grup rekonstrukcyjnych oraz strzelcy i orlęta z Plutonu Bratkowice. Honorowymi gośćmi „partyzanckiego” ogniska byli: Zdzisław Rzepka, bratanek mjr. Józefa Rzepki oraz insp. Marek Strączek dowódca Południowo-Wschodniego Okręgu Związku Strzeleckiego „Strzelec” JP.
Głównym adresatem tego plenerowego spotkania była młodzież, której opowiedziana została historia zmagań kolejnych pokoleń Polaków o wolność i niepodległość Ojczyzny. Niepowtarzalny klimat ogniska wzmocniło wspólne śpiewanie piosenek żołnierskich i partyzanckich przy akompaniamencie akordeonu oraz widok polskich mundurów historycznych uczestników grup rekonstrukcyjnych i współczesnych mundurów strzelców i orląt.
Tego wieczoru strzelecka młodzież zasadziła w parku dęby upamiętniające dowódców Armii Krajowej z czasów walk „burzowych”: mjr. Józefa Rzepkę, ppor. Tadeusza Lisa i kpr. Franciszka Lachcika.

Rekonstrukcja historyczna

W niedzielę (27 lipca), po uroczystej Mszy św. w intencji Ojczyzny i jej obrońców, obchody przeniosły się do Parku Podworskiego, gdzie siedemdziesiąt lat temu rozpoczęły się działania militarne miejscowego oddziału AK. Wojskowego charakteru uroczystości nadała kompania reprezentacyjna 21. Brygady Strzelców Podhalańskich, Pluton Związku Strzeleckiego „Strzelec” Bratkowice oraz poczty sztandarowe oddziałów, szkół i organizacji społecznych. Wśród honorowych gości nie zabrakło weteranów Armii Krajowej, uczestników walk „burzowych”: kpt. Franciszka Sagana, por. Marii Stokłosy i por. Kazimierza Rzucidły. Po okolicznościowych przemówieniach, apelu pamięci i złożeniu kwiatów, rozpoczęła się inscenizacja działań wojennych. Przygotowana z dużym rozmachem potyczka Wermachtu i Armii Czerwonej wspieranej przez partyzancki oddział, przeciągnęła na brakowickie błonia licznych widzów.
Widowisko było sporym batalistycznym przedsięwzięciem z wykorzystaniem bojowego sprzętu, broni, pojazdów i środków pirotechnicznych. Bitwa sprawiała wrażenie autentycznej: silne wybuchy, płonąca niemiecka wartownia… ogień, dym i huki wystrzałów! W zabezpieczenie teatru działań włączyli się czynnie, razem ze strażą pożarną i ambulansem ratownictwa medycznego, bratkowiccy strzelcy.
Amatorzy militariów mogli podziwiać w akcji niemiecki półgąsienicowy transporter opancerzony - schützenpanzerwagen (sd.kfz.251), radziecki samochód pancerny BA-64, 76 milimetrową armatę dywizyjną ZiS-3, ówczesną broń strzelecką walczących stron (MG-42, diegtiariowa, liczne mauzery, mosiny, pepesze, steny itp.) oraz umundurowanie i wyposażenie oddziałów liniowych. W inscenizacji wzięło udział około pięćdziesięciu aktorów i statystów z Polski i Słowacji. W postać młodej sanitariuszki Armii Krajowej wcieliła się Dominka Gaweł, na co dzień strzelczyni plutonu miejskiego ZS „Strzelec”. Pasję do historii oręża polskiego i do militariów zaszczepił w niej tato, Tomasz, który jest członkiem rzeszowskiej grupy rekonstrukcyjnej.
Po zakończonych pokazach na wszystkich uczestników rekonstrukcji, zarówno aktorów, statystów, jak i widzów, czekała prawdziwa wojskowa grochówka serwowana z polowego kotła.

Organizatorzy

Inscenizacja działań militarnych z 1944 roku została przygotowana przez Podkarpackie Stowarzyszenie Miłośników Militariów w współdziałaniu z grupami: Klub Vojenskej Histórie Krasnogvardejci Kosice,           GRH 545 Sperr-Division z Rzeszowa, GRH SAN z Sanoka, GRH Othala z Rzeszowa wraz z Bogdanem Maczugą z Rakszawy, właścicielem wozu bojowego BA -64 i dywizyjnego działa ZiS 3. Koordynatorem tej części przedsięwzięcia był Michał Flis.
Organizatorami i gospodarzami obchodów 70. Rocznicy Operacji „Burza” w Bratkowicach byli: Wójt Gminy Świlcza dr inż. Wojciech Wdowik, Gminne Centrum Kultury, Sporty i Rekreacji w Świlczy oraz Pluton Związku Strzeleckiego „Strzelec” Bratkowice.

Artur Szary

DOWÓDZTWO II PŁD.-WSCHOD. OKRĘGU Z.S. "STRZELEC" JP --- RZESZÓW